SYMBOLIKA MIEJSKA
- 26-04-2005
Symbolika Żar - pieczecie, herby i weksylia miejskie
Każde miasto posiada swoje znaki, do których zaliczyć można pieczęć, herb i flagę. Posiadają one różną genezę ściśle związaną z dziejami miasta. W przypadku miast o starym rodowodzie owe znaki-symbole sięgają korzeniami czasów średniowiecznych. Do takich miast zaliczają się również Żary. Przy czym dzieje miasta poczynając od lokacji w 1260 r. aż do II pół. XVIII w. związane były z prywatnymi właścicielami. Ścisły związek miasta z kolejnymi właścicielami stanowił o specyfice Żar, także w zakresie jego symboli.
Najstarszymi symbolami miejskimi były pieczęcie, ich pojawienie się w działalności kancelaryjnej świadczyło o istnieniu ukształtowanego ustroju i władz. Pierwsze pieczęcie Żar pochodzą z XIV i XV w. Pierwsza z nich przedstawiała postać rycerza z tarczą na której widniał herb Packów, stojącego w bramie w otoczeniu wież i murów miejskich. Druga pieczęć przedstawiała pod gotyckim cyborium czyli rodzajem baldachimu dwie tarcze, kurtuazyjnie zwrócone ku sobie z herbami Packów i Bibersteinów.
Wzorzec władcy jako właściciela i opiekuna miasta przedstawianego na pieczęciach miejskich w postaci rycerza zbrojnego, przejęty został również w wizerunkach napieczętnych miast założonych bądź będących własnością rodzin rycerskich. W miejsce postaci księcia przedstawiany był rycerz - założyciel lub właściciel. W przypadku najstarszej pieczęci Żar widoczne jest wzorowanie się na pieczęciach miast książąt śląskich. Na XIII-wiecznej pieczęci Żagania w bramie miejskiej widniała postać księcia Przemka. Umieszczenie na pieczęci żarskiej, w tym samym miejscu postaci reprezentującej Packów świadczyło o ich znaczącej pozycji jako panów ziemskich.
Dla większości miast wizerunki z najstarszych pieczęci stawały się pierwowzorami herbu miejskiego. Jednak w przypadku Żar kształtowanie się herbu miejskiego wyglądało odmiennie. Jeszcze w XV wieku używana była przez władze miejskie pieczęć tzw. sekretna niewielkich wymiarów 26 mm przedstawiająca herb z wielką literą W. Podobne wyobrażenie zawierała pieczęć miasta z 1611 r. W kilkanaście lat później w 1639 r. po raz pierwszy na pieczęci miasta umieszczona została wielopolowa (czwórdzielna w krzyż) tarcza z wizerunkami podobnymi do dzisiejszego herbu. Niewątpliwy wpływ na taki wygląd herbu posiadali ówcześni właściciele miasta Promnitzowie. Właśnie wizerunki z herbu tej rodziny w XVII wieku stanowiły wzorzec przedstawieniowy dla herbu miejskiego. Promnitzowie, w czasach kiedy byli właścicielami miasta posługiwali się dwoma herbami. Pierwszy nadany im przez cesarza Ferdynanda I w 1542 r. był tzw. udostojnionym herbem rodziny, którym posługiwali się również po roku 1549 kiedy uzyskali tytuł barona. Przedstawiał on w polu trójdzielnej tarczy wizerunki strzały i dwóch gwiazd (pole 1), dwa czarne skosy (pole 2) oraz dwa kroczące lwy (pole 3). Drugi herb Promnitzów związany był z uzyskaniem przez nich tytułu hrabiowskiego w 1692 r. W dokumencie wydanym z tej okazji przez cesarza Leopolda I umieszczony został szczegółowy opis zmienionego herbu. Przedstawiał on tarczę czwórdzielna w krzyż z małą tarczą sercową pośrodku. W polu tarczy sercowej widniał herb rodowy Promnitzów czyli strzała z dwiema gwiazdami, natomiast na większej tarczy umieszczone zostały w polach 1 i 4 dwa kroczące lwy, a w polach 2 i 3 dwa czarne skosy. Na szczególną uwagę zasługiwał klejnot herbu, przedstawiający po raz pierwszy obok wizerunków wspiętego lwa i rumaka także psa jak zaznaczono w dokumencie (doga angielskiego) białego ze złotą obrożą. Wizerunek takiego herbu zachował się do dnia dzisiejszego w Żarach w kościele Najświętszego Serca Jezusa.
Herb z pieczęci XVII-wiecznej funkcjonował również w następnym stuleciu. W 1725 r. na sztychu z widokiem Żar umieszczone zostały dwie tarcze jedna z herbem Promnitzów, druga przedstawiająca położoną literę S i poniżej niej literę W symbolizującą miasto. Należy jednak przyjąć, że ów nowy znak stanowił raczej interpretacje herbu żarskiego przez autora sztychu. Nie znane są bowiem pieczęcie z XVIII wieku z takim wizerunkiem herbu miejskiego. Dopiero w XIX wieku ówczesne władze miejskie przyjęły nowy herb. O fakcie tym wspomina w swoim dziele z 1898 r. niemiecki heraldyk Otto Hupp. W pracy o herbach i pieczęciach miast Królestwa Pruskiego Hupp zebrał herby, którymi posługiwały się ówczesne władze miejskie, przy czym w związku z tym, iż był jednocześnie doskonałym grafikiem sam rysował wizerunki herbów do swojej pracy. Herb miasta przedstawiający w błękitnym polu złote (żółte) litery S i W z pracy Huppa publikowany był w wielu wydawnictwach z początku XX w. Barwy z tego herbu przyjęte zostały jako miejskie w XIX wieku.
Oprócz pieczęci i herbów ważnym symbolem miasta były także jego barwy. Zgodnie z przyjętymi jeszcze w średniowieczu zasadami barwy miejskie, pochodziły od barw herbu. Przy czym do najstarszych weksyliów (weksylologia - nauka o chorągwiach flagach i sztandarach) poprawnym określeniem będzie raczej chorągiew a nie flaga. Płat tkaniny tworzący chorągiew był barwy pola herbowego, na którym umieszczano godło miejskie. Współcześnie zamiast chorągwi w powszechnym użyciu są flagi utworzone najczęściej od barw herbów.
Ustalone przez władze miejskie barwy wykorzystywane są nie tylko na flagach, ale także innych przedmiotach np. kokardach, papierach firmowych itp.
W świetle powyższych uwag można prześledzić kształtowanie się barw miejskich Żar. Najstarsze związane były z barwami dawnych właścicieli. Dopiero w XIX w. kiedy pojawił się herb z literami S i W zgodnie z jego kolorystyką barwami miasta były kolory żółty i niebieski. Ten pierwszy umieszczany był w miejscu bardziej uprzywilejowanym. Współcześnie kiedy miasto posługuje się wcześniejszym XVII-wiecznym herbem przyjęcie jako barw tworzących flagę jedynie tych dwóch kolorów, nie będzie w pełni reprezentatywne. Nie zostałyby bowiem uwzględnione barwy związane z herbami dawnych właścicieli, którzy odegrali przecież istotną rolę zarówno przy powstaniu jak i rozwoju Żar. Uwzględnić należy również specyficzny kształt herbu miejskiego, rozbudowanego wielopolowego. Takie herby posiadały w przeszłości jedynie najbardziej znaczące miasta, jak śląskie Głogów i Wrocław, górnołużyckie Görlitz.
Wojciech Strzyżewski
Rada Miejska ustaliła flagę Żar jako prostokątny płat tkaniny o proporcjach szerokości do długości 8:5. Flaga podzielona jest na cztery równe pola w krzyż. Pole pierwsze górne od drzewca :białe, pole drugie górne: żółte, pole trzecie od drzewca czerwone, pole czwarte dolne: czarne. W wersji uroczystej flaga zawiera w polach barwnych, centralnie godła herbowe w takiej kolejności jak w herbie oraz po środku płata, tarczę "sercową" barwy błękitnej z łękawicą złotą (żółtą) w kształcie litery "W", jak w herbie miasta.
Podstawowe wymiary flagi wynoszą 160 cm x 100 cm.
Barwy flagi ustalone w poligraficznym systemie Pantone:
|
|
Elementy dodatkowe powiązane z tą informacją
Narzdzia i usugi
-
Żary, tu chcę żyć !!!
- Інформація для громадян України / Informacje dla obywateli Ukrainy
-
Budżet obywatelski, ankiety i konsultacje
-
Żary Sport
-
E-URZĄD
-
Szczepienia Przeciwko COVID-19
-
Info Żary
-
Środowisko
-
RAPORTY, PLANY, PROGRAMY, STRATEGIE
-
Media informacje
-
Portal Żarski Sektor 3
-
Fundusze zewnętrzne
-
Żarski Zamek
-
Żary live
-
Mapa
-
Galerie